İkarus Artık Düştü!

Özgürlük var mıdır?

Özgürlük bir varlık mıdır?

Dünya gibi bu ücra köşede bir umut var mıdır?

Kimiz biz,

Neyiz biz,

Bir kahraman mı?

Bir cellat mı?

Yoksa hep olduğumuzu inkar ettiğimiz,

Kendimize ha'şa dediğimiz,

Ölüm Meleği mi?

***

Dünyanın ücra köşelerinde,

Paylaşılan topraklarda,

Rantın yoksunluğunda doğmak,

Boş bir yapılaşmada olmak,

Tek derdi o gece karnını doyurmak,

Ne güzel olurdu!

***

Artık niyetler top tüfek,

Yaratılan her düşünce teknoloji,

Teknoloji kötü anam,

Teknoloji öcü babam,

Peki ne diye bir kötüyü yüceltir insan?

Çünkü insan bir, Ölüm Meleği...

...Ruhsuz Atmaca

Peter Brugel-İkarus'un Düşüşü (1958)

Şimdi başlığı anlatalım biraz, sanata ufakta olsa ilgim vardır ama bu resmi anlatmak ve detaylandırmak o ilgiyle olabilecek bir durum değil, ufak bir değinmece yapıcam. Üst kısımda gördüğünüz resim, Peter Brugel tarafından 1958 yılında resmedilmiş bir mana derinliğinde olan "İkarus'un Düşüşü" tablosu. Lisansta okurken değerli bir hocamın bir dersinde bize anlattığı, üzerinde değerlendirme yaptığımız bir tablo ve tartıştığımız kadarıyla konuya girecem çünkü eski tablolar günümüzdeki gibi değillerdir, dönemin şartlarında acılarla çıkar onlar. Bu yüzden evde onları bir yere asacaksan bu bir süs değil, bu acının paylaşımı olmalıdır. Ayrıca detaylı anlatmakta ciddi okumalar gerektirir. Şimdi gelelim tabloya! Hocamızın ilk sorduğu soru İkarus'u tabloda nerededir. Bende sorayım, peki sizce "İkarus Nerede?" İlk önce bunu bir arayın sonra yazıya bakın.

Hikayemiz şöyle; İkarus, Atina Kralı tarafından babasının inşa ettiği kuleye kapatılır. İkarus'un babası da bu kuleden kurtulmak için çözümler arar. Kendisi başarılı bir mimardır ve kulenin camına düşen kuş kanatlarından birleştirerek kendilerine kanat yapma fikrini bulur. Babası, topladığı kanatları, kulede bulunan mumları eriterek birleştirir ve bir kanat yapar. Kanadı oğlu İkarus'a takarken de, uçtuğu zaman güneşe doğru uçmaması için uyarır. 

İkarus uçmaya başladığında ise babasının söylediklerini unutur ve güneş ışınlarının güzelliğine doğru uçar. Fakat güneş ışınları, vücuduna bal mumuyla yapıştırılan kanatlardaki mumları eritir ve İkarus denize düşerek ölür. 

Hikaye ve resmediliş mitolojik bir hikaye, derinlemesine bir anlatım yapmak için okumalar yapmak gerek ama ben benim açımdan olan kısmını aldığım için araştırma yapmak isteyenler olursa gerekli bilgileri internetten bulabilirler. (İnternetten bulabilirler lafını da sevmiyorum ama!)

Aslında tablo bize şunu anlatır, dersteki tartışma da bu yöndeydi. İkarus temel amacı hakikati öğrenmek, hakikati keşfetmekti. Bu da daha fazla özgür olma isteğinin ona ne getireceğinin bir göstergesiydi. İkarus babasının nasihatını (güneşten uzak dur!) yani varolan hayatın, monoton düzenini gösteriyordu. İkarus ise hakikatine olan özlemini gösteriyordu. Belki ölecekti ama güneş ışığına biraz daha yaklaşmak onu daha da özgürleştirecekti. Zaten tabloyu genel olarak süzdüğünüzde göreceğiniz şudur; İkarus düşerken kimse ona yardım etmiyordu, kimse ona bakmıyordu. (Tabi bu bir yorum!) Bir köylü sabanla toprağını sürüyor, birisi balık avlıyor, birisi koyunlarını bekliyor. Ölüm ölmek, onlar için önemli değil, onların özgülüğü monoton hayatın rutin alışkanlığıydı. 

Gündelik yaşamımızda doğum ve ölüm arasında sayıklayan insan evladı, bu rutinin esiri iken, insan cellatlarına bir şey demesi beklenemez. Köylü gibi koyunlarıyla, köylü gibi toprağıyla ilgilenir. Balık tutmaya çalışan adam gibi dibindekini göremez. O zaman hayat bu nedensiz...

Resmin konumlandırılışında da bu eleştirileri görebilirsiniz, peki İkarus'u bulabildiniz mi?

Not: Yakın zamanda gerçekleşen elim olayda canlarımızı kaybettik. Allah mekanlarını cennet eylesin. Kalan ailelerine sabırlar versin. Ülkemizin başı sağolsun. Kaybetmeden kaybedileni anlamak zordur. Umarım üzücü olaylar son bulur, insanlığın görevi öldürmek değildir, varolunan bu doğayı anlamaktır. Dünya bizim HEPİMİZİN...

Mor ve Ötesi - Melekler Ölmez